FAO’ya nazaran, her yıl 600 milyon kişi besin kaynaklı hastalıklarla savaşıyor

Dünyada her yıl 600 milyon kişi besin kaynaklı hastalıklarla savaşırken, bu hastalıkların tedavisi için yıllık maliyetin 15 milyar dolar olduğu kestirim ediliyor.

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunca 20 Aralık 2018’de ilan edilen “Dünya Besin Güvenilirliği Günü”, besin kaynaklı ortaya çıkan açlık, hastalık ve meselelere dikkati çekmek gayesiyle BM Besin ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) işbirliğiyle her yıl 7 Haziran’da kutlanıyor.

Bu yıl “Bilimin Işığında Eylemler” temasıyla kutlanan “Dünya Besin Güvenilirliği Günü”, besin konusunda şuurlu kararlar almada bilimin oynadığı kıymetli role dikkati çekiyor.

“FAO Dünya Besin Güvenilirliği Günü 2025 Raporu”na nazaran, her yıl 600 milyon kişi besin kaynaklı hastalıklarla savaşıyor.

Gıda kaynaklı hastalıkların tedavisi için yıllık maliyetin 15 milyar dolar olduğu varsayım ediliyor.

Hastalıkların ekonomik boyutu, düşük ve orta gelirli ülkelerde üretkenlik kaybı ve sıhhat harcamaları nedeniyle yıllık 110 milyar doları aşıyor.

“Tükettiğimiz besin inançlı değilse hiçbir halde ona besin diyemeyiz”

FAO Türkiye Temsilci Yardımcısı Ayşegül Selışık, “Dünya Besin Güvenilirliği Günü”nü değerini, FAO Türkiye’nin besin güvenilirliği kapsamındaki çalışmalarını ve çatışma bölgelerinde besin güvenilirliği hususlarını AA muhabirine kıymetlendirdi.

Selışık, besin güvenilirliği konusunda farkındalığın artması gerektiğine işaret ederek, “Tükettiğimiz besin inançlı değilse hiçbir biçimde ona besin diyemeyiz.” dedi.

Gıda güvenilirliğinin bir sürecin sonunda sağlandığını belirten Selışık, “Bir disiplin var. Hem mevzuatı, hem üretimi, hem denetim sistemini içeriyor. ve bu üçlü olmadan, o disiplini ortaya koymadan emniyetli gıdayı ortaya koymak mümkün değil.” diye konuştu.

Selışık, besin güvenilirliğinin sağlanmasında tüketici ayağının da değerine değinerek, “Aldığınız eser sahiden hijyenik olarak üretilmiş mi? Besin kodeksine uygun üretilmiş mi? Bakanlığın kontrolünden geçmiş mi? ve o zincir içerisinde her basamaktan geçmiş bir eser olarak rafa gelmiş mi? Bunun farkındaysanız şayet o vakit emniyetli bir besin tüketiyorsunuz ve hastalık riskinden muhakkak uzaksınız demektir.” sözlerini kullandı.

Dünyada 600 milyon insanın sıhhatinin sağlam besin tüketemediği için tehdit altında olduğunu belirten Selışık, “420 milyon insan da muteber besin tüketmediği için ölüyor. En son sayılarımız bu biçimde. ve 5 yaşın altındaki çocukların da bu sağlam olmayan besinler nedeniyle hastalandığı, zehirlendiği ve vefatla karşı karşıya kaldığını biliyoruz. Bu sayı da yaklaşık 125 milyon. Hayli büyük bir sayı.” dedi.

Selışık, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nin (SDG) gayelerinden birinin açlığa son vermek olduğunu hatırlatarak, “Açlığa son vermeyi konuşurken olağan ki besinin da sağlam olmasını konuşmamız gerekiyor. Üretilen besinin bilimsel metotlarla üretilip o kontrolden, o süreçten geçip raflara ulaşmasını, tedarik zincirinde gerçek halde taşınıp, ulaştırılıp, soğuk zinciri bozulmadan o rafa ulaşmasını sağlamamız lazım.” diye konuştu.

Gıda güvenilirliğinin sağlanması için yürütülmesi gereken süreçte üretici, tedarikçi ve tüketicinin üstüne düşen sorumluluğu yerine getirmesinin elzem olduğunu vurgulayan Selışık, şöyle devam etti:

“Çiftçiyi de konuşmamız lazım. Pestisit ilacını yanlışsız formda kullanmazsa, çok kullanırsa, vaktinde hasat etmezse, erken hasat ederse, kalıntılarla size sunarsa, sürece boyutunda tekrar birebir halde o eser yanlışsız denetim edilmezse üretim sırasında ya da merdiven altı, kayıt dışı üreticiler tarafından işlenirse ve kontrolden geçmeden bir yerde satışa çıkarsa o eserin emniyetli olduğunu temin edemeyiz. Münasebetiyle da orada bir hastalıkla karşılaştığımızda bunun nereden geldiğini bile bilemeyiz.”

Selışık, besin güvenilirliğinin herkesin sorumluluğunda olduğuna işaret ederek, “Hem DSÖ hem de FAO olarak bizler bu ortak çağrıyı yapmış durumdayız. Birlikte çalışmak için de yeniden hareketlerimize, farkındalıkla ilgili çalışmalarımıza devam edeceğimizi de söylemek isterim.” dedi.

“FAO-Türkiye paydaşlık programı Orta Asya ülkelerine dayanak veriyor”

Türkiye’nin besin güvenilirliği konusunda Avrupa Birliği’yle uyumlu çok sağlam bir mevzuat altyapısı olduğuna dikkati çeken Selışık, “FAO-Türkiye iştirak programı Orta Asya ülkelerine dayanak veriyor. Zira Türkiye’de aslında besin açısından önemli bir güçlü yapı var. O tecrübesi kazandığı için Orta Asya ülkelerini bu manada önemli formda destekleyebilir bir hale geldi. FAO ile yapılan iştirak mutabakatı sonucu 2006 yılında, Orta Asya Alt Bölge Ofisi haline geldik biz. Orta Asya ülkelerinde Türkiye’nin uzmanlarıyla, Tarım ve Orman Bakanlığının uzmanlarıyla besin standartlarının oluşturulması, mevzuat altyapısının oluşturulması, laboratuvar altyapısının oluşturulması konusunda çeşitli projeler yaptık. Yakın işbirliklerimiz devam ediyor.” sözlerini kullandı.

Selışık, FAO’nun Türkiye’de küçük işletmelere yönelik yürüttüğü bir diğer projeye de değinerek, şunları kaydetti:

“Özellikle tedarik zincirinde yani saklama şartları, taşıma şartları, mevcut klasik prosedürlerle üretilen eserlerin, ki bunlar da çok değerli, ancak pazarda direkt açıkta sunumu üzere durumlar kelam konusu. Halkımız doğal eserleri almayı seviyor. Hepimiz güya doğal olunca daha sağlıklı olduğunu düşünüyoruz. Maalesef bu türlü de bir yanlış algı var. Bu algının yanlışsız yönetilmesi için en azından pazara kadar inen eserin en sağlıklı, hijyenik, besin kodeksine uygun üretimini desteklemek, halk tarafını da bilinçlendirmek, yani tüketicinin de bu mevzudaki bilgisini artırmak emeliyle yürüttüğümüz, Gıda Kontrol Genel Müdürlüğü ile yeni başladığımız bir proje var.”

FAO olarak Türkiye’de besin israfının önlenmesine ait bir 10 yıllık aksiyon planı hazırladıklarını aktaran Selışık, “Plan, FAO’nun teknik dayanağıyla hazırlandı. Dünyada esasen bu teşebbüs yeniden FAO’nun liderliğinde başka ülkelerde de devam ediyor. Bir teknik platform da var dünyada israfın ne kadar olduğunu hesaplamaya yönelik. Ne kadarı tarlada kayıp olarak ortaya çıkıyor, ne kadarı sofralarımızda oluyor üzere. Türkiye’de de bu hususta önemli bir farkındalık oldu. Bunu da tekrar ortak projelerle yaptık.” diye konuştu.

“Çatışma bölgelerinde açlık giderek artıyor”

Selışık, Rusya-Ukrayna Savaşı ve İsrail-Filistin sorunu üzere dünyadaki çatışmaların besin güvenilirliğini olumsuz etkilediğine değinerek, “Açlık o bölgelerde giderek artıyor. Zira arazi giderek kullanılamaz hale gelmiş durumda.” dedi.

Çatışma bölgelerinde toprakların tahrip olması nedeniyle kullanılamaz hale geldiğini belirten Selışık, “Bu durumda ekilebilir alan ölçüsü düşmüş durumda. Üretim, elde edilen eser ölçüsü az ve hasebiyle açlık giderek akut hale geliyor.” tabirlerini kullandı.

Selışık, kelam konusu bölgelerde eserlerin nasıl işlendiğinin de çok değerli olduğunu vurgulayarak, “Hijyenik standart eser üretme şartları da artık kalmıyor. Zira savaş sırasında bir sürü üretim alanı tahrip olmuş durumda. Burada da FAO olarak biz tekrar çatışmanın devam ettiği ülkeler de elimizden geldiğince teknik projelere devam ediyoruz. Fakat öncelikle insani besin yardımları başka BM kuruluşları tarafından gerçekleştiriliyor.” diye konuştu.

Her şeye karşın üretimin, tarımın durmadığını kaydeden Selışık, “Yine çiftçinin zirai ilaçlarını hakikat kullanması ve üretim kademesinde da standart hijyenik üretimi yapması gerekiyor. Projelerimiz aslında o bölgelerde, yeniden oradaki ofislerimiz aracılığıyla, oradaki proje takımları aracılığıyla devam ediyor.” dedi.

Selışık, çatışma bölgelerindeki açlık durumuna işaret ederek, “Çatışmaların durması, barışçıl bir ortamın oluşması hepimizin isteği. Dilerim en kısa vakitte oradaki çatışmalar son bulur.” sözlerini kullandı.

About The Author

admin

See author's posts